Co to jest prolaktyna?

Prolaktyna (PRL) jest hormonem peptydowym wydzielanym przez przedni płat przysadki. Jej główną funkcją jest inicjacja i utrzymanie wydzielania mleka przez gruczoły sutkowe w okresie laktacji. Drażnienie brodawek przez ssące dziecko stymuluje dalsze wydzielanie prolaktyny i zapewnia ciągłą produkcję mleka. Natomiast jeśli po porodzie kobieta nie karmi piersią, stężenie prolaktyny wraca do niższych stężeń sprzed ciąży. W mniejszych ilościach prolaktyna może być również wytwarzana przez inne narządy, takie jak m.in. macica (u kobiet), gruczoł piersiowy lub prostata (u mężczyzn).

Innymi funkcjami prolaktyny jest m.in.

• luteotropowy wpływ na działanie jajników czyli pobudzanie tworzenia się progesteronu w ciałku żółtym,
• udział w odpowiedzi immunologicznej przez stymulowanie różnicowania się komórek układu odpornościowego,
• wpływ na funkcję jąder oraz czynność plemników u mężczyzn,
• udział w reakcji organizmu na stres,
• regulacja gospodarki wodno-elektrolitowej.

Kto powinien wykonać badanie?

Kobiety, gdy obserwuje się:

• brak miesiączki,
• brak miesiączki połączony z mlekotokiem,
• niepłodność,
• ból lub dyskomfort podczas stosunku płciowego,
• wzrost włosów w nietypowych miejscach na ciele i twarzy,
• spadek libido.

Mężczyźni, gdy obserwuje się:

• spadek libido,
• impotencja,
• ginekomastia (rozrost gruczołu mlekowego),
• abnormalny brak owłosienia na ciele i twarzy,
• niepłodność.

Ponadto, gdy występują:

• zaburzenia widzenia,
• niewyjaśniony ból głowy,
• trądzik,
• opóźnione dojrzewanie płciowe,
• opóźniony rozwój narządów płciowych.

Sprawdź jak łatwe i komfortowe może być pobranie w domu!

Kiedy i jak często wykonywać badanie

Badanie wykonuje się najczęściej w przypadku objawów sugerujących nadmiar prolaktyny. U kobiet w przypadku umiarkowanego wzrostu stężenia tego hormonu (wartości nieprzekraczające 2-krotności górnej granicy referencyjnej) obserwuje się spadek libido i zaburzenia miesiączkowania. Przy większym wzroście może dojść do braku miesiączki, niepłodności, mlekotoku i objawów osteoporozy. W przypadku hiperprolaktynemii u mężczyzn może występować spadek libido, ginekomastia (rozrost gruczołu piersiowego), impotencja i objawy osteoporozy. Badanie zaleca się również przy zaburzeniach dojrzewania płciowego.

Jak się przygotować do badania prolaktyny?

Przed pobraniem krwi:

• Pobranie krwi najlepiej wykonać w godzinach porannych (od 7 do 10 rano), na czczo (12 godzin od ostatniego posiłku), po nocnym odpoczynku oraz bez palenia papierosów. U niemowląt i małych dzieci dopuszczalne jest podanie lekkiego posiłku przed pobraniem, o ile lekarz nie zalecił inaczej.

• Nie należy wykonywać wcześniej wysiłku fizycznego, a przed pobraniem krwi odpocząć kilka minut.

• Pacjent powinien powstrzymać się od picia kawy, herbaty oraz napojów słodzonych przez co najmniej 12 godzin przed pobraniem krwi. Przed badaniem wskazane jest wypicie szklanki wody.

• 2-3 dni przed badaniem nie spożywać alkoholu, unikać nadmiernego wysiłku fizycznego, nie spożywać obfitych posiłków.

• Stosunek płciowy i drażnienie brodawek sutkowych pobudza wydzielanie prolaktyny, więc do kilkunastu godzin przed pobraniem należy zachować wstrzemięźliwość seksualną.

• U kobiet badanie należy wykonywać w pierwszej fazie cyklu.

• Jeśli pacjent przyjmuje jakieś leki, należy zgłosić to przed pobraniem krwi. Jeśli istnieje taka możliwość, należy wstrzymać się z przyjęciem leków do czasu pobrania krwi.

Czynniki, które mogą mieć wpływ na wynik badania prolaktyny?

Pora badania: zaleca się wykonanie testu między 8:00 a 10:00 rano.

Wysiłek fizyczny: zaleca się odpoczywać około 30-40 minut przed pobraniem krwi.

Nie należy pobierać krwi po badaniu ginekologicznym, stresujących sytuacjach lub stymulacji gruczołu sutkowego (np. po karmieniu piersią).

Stosunek płciowy: może zawyżać wynik.

Alkohol: może zawyżać wynik.

Leki: niektóre leki antykoncepcyjne, leki na ciśnienie krwi i leki przeciwdepresyjne mogą wpływać na wyniki i należy je odstawić przed wykonaniem badania po konsultacji z lekarzem.

Hiperprolaktynemia (podwyższony poziom prolaktyny):

Gruczolak przysadki, który wydziela prolaktynę w sposób niekontrolowany, nie poddający się fizjologicznym mechanizmom regulacyjnym.

Leki: doustne środki antykoncepcyjne i hormonalna terapia zastępcza, metoklopramid, metyldopa, neuroleptyki, leki przeciwdrgawkowe, leki przeciwdepresyjne, leki obniżające ciśnienie, leki znieczulające i przeciwhistaminowe oraz opioidy.

Stres, a nawet strach przed pobraniem mogą zawyżyć wynik.

Choroby podwzgórza.

Pierwotna niedoczynność tarczycy.

Pierwotna niedoczynność kory nadnerczy.

Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.

Przewlekła niewydolność wątroby i nerek.

Zespół policystycznych jajników.

Hipoprolaktynemia (niski poziom prolaktyny):

Niskie stężenia prolaktyny występują rzadziej i zwykle nie są wskazaniem do leczenia, jednak mogą być objawem niewydolności przysadki mózgowej.

Normy i interpretacja wyników badania prolaktyny

Dzieci przed okresem pokwitania: 1-15 ng/ml Kobiety przed menopauzą: 5-20 ng/ml Mężczyżni dorośli: 5-15 ng/ml

Próg wartości patologicznej został ustalony na 25 ng/ml.

Czasami wyniki wyrażone sa w jednostkach międzynarodowych. Współczynnik przeliczeniowy w zależności od zastosowanych odczynników wynosi 1 ng = 21-36 uj./ml.

W przypadku wyniku granicznego, zaleca się powtórzenie badania w innym dniu lub kilkukrotne oznaczenie co 15-20 minut. Pozwoli to na wykluczenie wpływu pulsacyjnego wydzielania prolaktyny.

Ciąża i karmienie:

W okresie ciąży stężenie prolaktyny wzrasta aż do wartości 250 ng/ml na krótko przed porodem.

Po porodzie, jeśli kobieta nie karmi piersią, stężenie prolaktyny normalizuje się w ciągu 2 tygodni, a jeśli karmi, każde karmienie wywołuje szczytowe wydzielanie hormonu, którego amplituda maleje z czasem, tak że w 3 miesiące po rozpoczęciu karmienia piersią stężenie prolaktyny powraca do poziomu prawidłowego.

Jeśli u pacjenta bez objawów hiperprolaktynemii występuje wysokie stężenie prolaktyny, należy wziąć pod uwagę makroprolaktynemię. Makroprolaktyna to cząsteczka prolaktyny związana z przeciwciałami. Nie ma ona znaczenia klinicznego, ponieważ ma słabą aktywność biologiczną jednak reaguje z odczynnikami wykorzystywanymi w standardowych metodach oznaczania prolaktyny co prowadzi do wyników fałszywie dodatnich. Aby potwierdzić występowanie takich cząsteczek, próbkę surowicy należy poddać działaniu 25% glikolu polietylenowego, który wytrąci makroprolaktynę. U pacjentów z makroprolaktynemią stężenie prolaktyny może się różnić nawet kilkukrotnie w zależności od użytej metody.

Możliwe przyczyny odchyleń od normy wyników badania prolaktyny

1. Ciąża ↑
2. Przyjmowanie leków ↑
3. Zmniejszona funkcja tarczycy ↑
4. Gruczolak przysadki ↑

Czy wiesz, że... Niski poziom prolaktyny może wynikać z wielu różnych chorób. Jest to jednak bardzo rzadki stan i występuje u osób z ograniczoną czynnością przysadki mózgowej.

Może prowadzić również do niewystarczającej podaży mleka po porodzie.

Większość osób z niskim poziomem prolaktyny nie ma żadnych dolegliwości, ale badania pokazują, że mogą być bardziej podatne na infekcje.

Powiązane badania – co jeszcze warto zbadać?

Makroprolaktyna

Kreatynina

TSH

Sprawdź, jakie badania warto wykonać razem z badaniem poziomu prolaktyny!

Artykuły powiązane z badaniem

Diagnostyka chorób tarczycy

Aby pośpiech związany z dotarciem do laboratorium nie wpłynął na wyniki badań, zachęcamy do skorzystania z pobrania krwi lub wymazu w domu za pomocą aplikacji Home Lab.